FPP i CALPE: Okresowe przeglądy prawa – dobra praktyka legislacyjna
16 października 2019
Utrzymanie skuteczności i aktualności przepisów prawa wymaga ich stałego monitorowania, dlatego istotne jest przyjęcie szczegółowych zasad okresowych przeglądów prawa. Takie działania powinny zyskać wyższy priorytet w pracach każdego rządu. Federacja Przedsiębiorców Polskich oraz Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE) opracowały program gospodarczy dla Polski, który zabezpiecza zarówno transfery socjalne, jak i wpływy do budżetu państwa. W ramach rekomendacji upubliczniono także raport wskazujący na 7 rekomendacji na rzecz dobrego prawa.
Rygory przeprowadzania przeglądów powinny być z góry określone. Można wskazać na potrzebę dokonywania dwóch rodzajów przeglądów prawa: przeglądu prawa w określonym obszarze – niezależnie od okresu obowiązywania określonych rozwiązań oraz przeglądu nowych przepisów, np. po roku do trzech lat od ich wejścia w życie.
Program gospodarczy dla Polski FPP i CALPE zakłada wpływ na saldo sektora finansów publicznych na poziomie +4,6 mld zł rocznie, w tym wzrost dochodów i ograniczenie wydatków w kwocie 13,7 mld zł.
„Przeprowadzanie przeglądów prawa powinno zyskać zdecydowanie wyższy priorytet w działaniach każdego rządu. Stanem optymalnym byłoby przyjęcie okresowych programów przeglądu prawa
w formie uchwał Rady Ministrów
– wraz ze szczegółowym harmonogramem, wskazaniem osób odpowiedzialnych oraz asygnowaniem odpowiedniego budżetu. Przeglądy prawa powinny być bowiem
traktowane jako inwestycja w otoczenie prawne, w jakim funkcjonuje społeczeństwo”
– podkreśla
Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich, prezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE)
.
„Nie wystarczy zadeklarować dokonanie przeglądu prawa w dość ograniczonym formularzu tzw. oceny wpływu ex post. Jeżeli do tego dodać, że na przeprowadzenie ocen poświęcany jest niewystarczający czas i zasoby – to obecnie przeprowadzane przeglądy nie mogą spełnić swojej roli. Podobnie, jak w przypadku opracowywania planowanej interwencji publicznej, w szczególności projektu aktu prawnego, ramy dokonywania przeglądów obowiązującego prawa powinny być szczegółowo opracowane
w formie wzorcowej dokumentacji
. Sprawozdania z realizacji programów powinny być obligatoryjnie publikowane, aby ministrowie należycie wywiązujący się z tego zadania zostali wyróżnieni, a zaniedbujący te obowiązki – napiętnowani. Ważnym instrumentem wymuszającym przeglądy prawa może być wprowadzenie zasady, że
zmiana określonych rozwiązań ustawowych nie może być przeprowadzona bez uprzedniego
,
zapowiedzianego przeglądu prawa
. Oczywiście, w absolutnie wyjątkowych przypadkach nie wykluczałoby to wprowadzenia pilnych rozwiązań epizodycznych na okres do dwóch lat”
– mówi
Grzegorz Lang, ekspert
Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE)
.
Raport wskazujący na 7 rekomendacji na rzecz dobrego prawa obejmuje postulaty:
ograniczenia zmian prawa, podniesienia efektywności nowych regulacji, prowadzenia regularnych przeglądów obowiązującego prawa, zwiększenia znaczenia oceny skutków regulacji (OSR), eksperckiej oceny projektów aktów prawnych, ograniczenia i kumulowania nowelizacji – wreszcie stanowienia prostych i zrozumiałych aktów prawnych oraz stworzenia przyjaznego systemu dostępu i wyszukiwania obowiązujących regulacji.
Wśród głównych wad przyjmowanego prawa, które mają swoje źródło w obecnym procesie i strukturach jego stanowienia, należy wymienić:
• nadmierną zmienność przepisów, w tym notorycznie zbyt krótkie okresy na przygotowanie się adresatówdo nowych przepisów (vacatio legis)
• zbyt pobieżne uzasadnienia (w tym ustosunkowywanie się do uwag partnerów społecznych) i oceny skutków społeczno-gospodarczych
• często trudne do jasnego określenia relacje między regulacjami różnych aktów prawnych
• niedostateczną jakość językową i nadmierne skomplikowanie brzmienia nowych przepisów
• zastępowanie, bez wyraźnego powodu, dotychczasowych przepisów nowymi, o tej samej wartości normatywne