FPP: Wybiórcze zwiększanie akcyzy w kryzysie gospodarczym to zła propozycja
11 lutego 2021
Federacja Przedsiębiorców Polskich (FPP) zwraca uwagę, że obecny system akcyzy powinien pozostać nienaruszony – zwłaszcza, że dopiero co (w październiku 2020 roku) wszedł podatek na nowe kategorie wyrobów akcyzowych. Jeżeli zaś rozważano by zmiany w akcyzie w celu zwiększenia dochodów budżetowych – to należałoby wówczas zmienić strukturę sposobu obliczania tego podatku, szczególnie na wyroby tytoniowe i podnieść stawki dla wyrobów najbardziej szkodliwych (czyli np. dla tradycyjnych papierosów i dla mocnych alkoholi), utrzymując bądź zmniejszając stawki dla wyrobów mniej szkodliwych (nowatorskich wyrobów tytoniowych, płynów do papierosów elektronicznych produkowanych przez polskie MŚP oraz dla alkoholi słabych, typu piwo). Podwyższanie podatków płaconych wprost z kieszeni obywatela w czasie pandemii i wywołanego nią kryzysu gospodarczego jest nierozsądne i szkodliwe dla całej gospodarki, szczególnie jeśli dotyczyć miałoby tylko produktów ekologicznych lub mniej szkodliwych dla zdrowia. Należy przede wszystkim uszczelnić system obliczania i poboru podatku CIT! Brak podwyżek akcyzy i VAT w 2021 roku jest racjonalną i uzasadnioną polityką rządu.
„Akcyza – podatek pośredni doliczany do ceny produktu i płacony w rzeczywistości przez konsumenta – jest nazywana podatkiem ‘od grzechu’. Oznacza to, że różne wyroby są opodatkowane różnymi stawkami akcyzy – zgodnie z zasadą:
grzechy najcięższe powinny być najbardziej opodatkowane, a grzechy lżejsze mniej
. Państwo za pomocą zróżnicowanych stawek akcyzy realizuje także politykę prośrodowiskową (np. niższe stawki na samochody hybrydowe czy elektryczne) czy prozdrowotną (np. niższe stawki na tytoń do podgrzewania, napoje niskoalkoholowe). Obecna polityka akcyzowa Polski jest efektywna zarówno fiskalnie jak i prospołecznie, z sukcesami realizuje cele zmierzające do zmniejszenia szarej strefy, właściwie stymuluje zachowania konsumentów, zapewnia satysfakcjonujące wpływy do budżetu państwa i jest zgodna z wymogami Unii Europejskiej. W niektórych obszarach polskie regulacje już gwarantują wpływy z tytułu akcyzy, chociaż nie ma takich wymogów europejskich – przykładem jest akcyza na samochody czy nowatorskie wyroby tytoniowe, która w tym ostatnim przypadku dzięki różnicy w stosunku do akcyzy na najbardziej szkodliwe dla zdrowia wyroby tj. papierosy wspiera tym samym cele polityki zdrowotnej”
– podkreśla
Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP), prezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).
Należy stymulować popyt wewnętrzny i bardzo ostrożnie podchodzić do podnoszenia podatków, które wprost przekładają się na ceny i inflację oraz są odczuwalne przez konsumentów. Dzisiejszego konsumenta nie stać na zaakceptowanie wzrostu cen, szczególnie na wyroby eko lub mniej szkodliwe – podnoszenie podatków może więc przynieść odwrotny skutek czyli spadek konsumpcji i wpływów z podatków. Takie niekorzystne rozwiązania – poza negatywnymi skutkami dla środowiska czy zdrowia – mogą też zwiększać szarą strefę, gdyż są prostą zachętą do przemytu tanich wyrobów zza wschodniej granicy, gdzie wskutek niższych kosztów pracy i produkcji są one znacząco tańsze niż w Polsce.
„Stawki akcyzy w Polsce są oparte na dyrektywach unijnych tworzących spójny i logiczny system pozwalający państwom członkowskim na osiągnięcie zarówno celów fiskalnych jak i pozafiskalnych. W państwach UE nie stosuje się jednakowych stawek akcyz na poszczególne kategorie wyrobów alkoholowych i tytoniowych – właśnie dlatego, że akcyzy służą – oprócz celów fiskalnych – także jako instrument polityki prozdrowotnej, czy – w wypadku akcyz od wyrobów energetycznych – prośrodowiskowej. Unia Europejska między innymi dlatego przeprowadziła ograniczoną jedynie harmonizację akcyz, aby państwa członkowskie mogły za ich pomocą realizować funkcje pozafiskalne. W części korzystanie z pozafiskalnych funkcji akcyz jest prawnym obowiązkiem państw członkowskich UE (np. w stosunku do papierosów na mocy ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu). Warto zauważyć, że chociaż tytoń do podgrzewania i wyroby nowatorskie nie podlegają akcyzie na mocy dyrektyw UE, Polska i 19 innych państw UE wprowadziła na nie akcyzę, zabezpieczając wpływy do budżetu państwa. Spośród tych 20 państw 14 (w tym Polska) nakłada akcyzę na poziomie równym lub niższym 30% stawki na tradycyjne papierosy. Ponadto w najbliższej przyszłości można spodziewać się zmian dyrektywy tytoniowej – UE przyjmie ogólne zasady opodatkowania wyrobów nowatorskich, płynu do e-papierosów i innych wyrobów alternatywnych. Należy poczekać na te regulacje, aby uniknąć kolejnych zmian zasad opodatkowania, w tym stawek”
– dodaje
prof. UMK, dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, profesor Uniwersytetu, Katedra Prawa Finansów Publicznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Prawa i Administracji.
„Pojawiające się w ostatnim czasie apele o rzekome „urealnienie stawek akcyzy” czy też „usunięcie luki akcyzowej” są po prostu nietrafione. Są to najczęściej tezy firm zagranicznych, które mimo wysokich obrotów deklarują relatywnie niski podatek dochodowy w Polsce, a całość podatków próbują przerzucić na polskich konsumentów – i to w ramach ceny wyrobów ich rynkowych konkurentów. Padające w przestrzeni medialnej kwoty i liczby również opierają się na nierealnych założeniach, jakoby cena produktów nie miała wpływu na ich popyt, a więc że można dowolnie zwiększyć opodatkowanie akcyzą, a społeczeństwo kupi tyle samo produktów jest to po prostu nieprawda. Zwiększenie akcyzy na jedną grupę wyrobów raczej przeniesie konsumpcję na inną kategorię wyrobów – np. zwiększenie akcyzy i wzrost cen piwa, skłoni społeczeństwo do picia wódki, a wzrost akcyzy na mniej szkodliwy tzw. podgrzewany tytoń spowoduje powrót do bardziej szkodliwych tradycyjnych papierosów. Akcyza jest obecnie podatkiem dość szczelnym, zaś same różnice w stawkach akcyzy – np. w motoryzacji, wyrobach alkoholowych czy tytoniu – nie mają nic wspólnego z rzekomą „luką”. Samo posługiwanie się pojęciem „luki” sugeruje, że w systemie podatkowym jest jakaś nieszczelność, że system nie funkcjonuje prawidłowo. Tymczasem różnice w stawce akcyzy pomiędzy poszczególnymi kategoriami produktów akcyzowych nie są żadną „luką”, lecz uzasadnionym elementem polityki państwa. Tak jest w całej Europie w odniesieniu do różnego rodzajów dóbr – takich jak zielona energia, samochody, paliwa, alkohol, tytoń, itd. Chwytliwe hasła dotyczące rzekomego „manipulowania” akcyzą przy najniższym w historii poziomie szarej strefy są w mojej ocenie po prostu elementem gry lobbingowej na rzecz wyrobów konkurencyjnych (substytutów) względem tych, o których podniesienie akcyzy te głosy postulują”
– wyjaśnia
Krzysztof Rutkowski, radca prawny, doradca podatkowy, partner, Kancelaria Doradztwa Celnego i Podatkowego Rutkowski i Wspólnicy sp. z o.o.
„Warto sprostować nieprawdziwe informacje pojawiające się w odniesieniu do akcyzy – rynek wyrobów tytoniowych to 70 mld sztuk (papierosy, tytoń do palenia, cygara i cygaretki, płyny do e-papierosów, wyroby nowatorskie i wyroby nielegalne). Wyroby nowatorskie to nadal bardzo niewielka część rynku – nie więcej niż 3,4%. Stąd nie ma możliwości, aby opodatkowanie wyrobów nowatorskich wyższą akcyzą przyniosło 1,5 mld zł czy też 5 mld zł z piwa poprzez zrównanie opodatkowania z wódką. Takie obliczenia są całkowicie błędne – konsumenci zrezygnują z zakupu lub kupią tańsze, ale bardziej szkodliwe wyroby albo tak jak w przypadku piwa przeniosą swoje preferencje na inne napoje w tym wódkę. Według takiej logiki można podnieść akcyzę o 100% na wszystko i wyliczyć dziesiątki miliardów w budżecie. Potężnym nadużyciem jest porównywanie luki w VAT do rzekomej luki w akcyzie. Podczas gdy ta pierwsza wynikała z działań przestępczych, to ta druga to nie luka tylko świadoma prozdrowotna polityka rządu. W rzeczywistości system akcyzy ze swoją różnorodnością stawek jest spójny, szczelny i logiczny”
– analizuje
Wojciech Bronicki – Doradca Podatkowy, wieloletni dyrektor Departamentu Podatku Akcyzowego w Ministerstwie Finansów, obecnie Partner w BBGTAX. Kancelarii Podatkowej
.
„Stawki akcyzy powinny wspierać politykę państwa w zakresie ograniczania użycia towarów zagrażających zdrowiu na rzecz tych, które mają mniejszą szkodliwość. Podnoszenie obciążeń wpływa na wzrost szarej strefy, zwłaszcza w czasie kryzysu. Trudno zrozumieć zerowe obciążenie akcyzową zastosowane wobec zawierającego nikotynę tytoniu do żucia przy jednoczesnych planach podwyższenia akcyzy na wyroby nowatorskie”
– wskazuje
Agnieszka Durlik, ekspert prawno-gospodarczy Krajowej Izby Gospodarczej, dyrektor generalny w Sądzie Arbitrażowym, Krajowa Izba Gospodarcza (KIG).
„Polityka zdrowotna nie jest tylko kwestią wspierania palaczy w wychodzeniu z nałogu, ale też ograniczaniem możliwości jego inicjacji. Jednoznaczne w tym względzie są badania Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. Ponad połowa Polaków (52,4%) wpada w nałóg od zapalenia papierosa. Nie powodują tego nowatorskie wyroby tytoniowe, czyli podgrzewacze tytoniu, bo tylko 0,2% badanych zaczyna od nich swój nałóg. Inne badanie, autorstwa Biura ds. Substancji Chemicznych działającego pod Ministerstwem Zdrowia, wykazało, że podgrzewacze tytoniu pomogły 86% palaczy rzucić tradycyjne papierosy, a e-papierosy pomogły 20%. Trzeba również mieć na uwadze olbrzymie koszty leczenia palaczy, które ponosi budżet w związku z tym nałogiem. W takiej sytuacji wyroby alternatywne dla papierosów, jako mniej od nich szkodliwe, stwarzają szansę na ograniczenie i zmniejszenie kosztów takiego leczenia w przyszłości” – podsumowuje
Andrzej Sadowski – Prezydent Centrum im. Adama Smitha
.