Stanowisko FPP – ustawa o pomocy uchodźcom z Ukrainy

Uwzględniono większość postulatów FPP

Federacja Przedsiębiorców Polskich (FPP) pozytywnie ocenia kierunek proponowanych rozwiązań legislacyjnych w zakresie pomocy uchodźcom z Ukrainy, w szczególności otwarcie im dostępu do polskiego rynku pracy bez zbędnych wymogów formalnych. Każdy obywatel Ukrainy przebywający w Polsce będzie miał prawo do legalnego wykonywania pracy, a jedynym obowiązkiem ciążącym na pracodawcy będzie powiadomienie urzędu pracy o zatrudnieniu takiej osoby w ciągu 7 dni od powierzenia pracy.

Projekt zakłada również umożliwienie wykonywania zawodu m.in. przez przybyłe do Polski osoby z wykształceniem lekarskim i pielęgniarskim, co zasługuje na zdecydowane poparcie. Uznawanie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia zdobytego w Ukrainie powinno być możliwie najszersze, aby osoby, które przyjechały do Polski mogły wykorzystywać w pracy wszystkie posiadane kompetencje. Takie rozwiązanie mogłoby uzupełnić niedobory na rynku pracy w zawodach deficytowych.

Choć ustawa szeroko otwiera uchodźcom dostęp do polskiego rynku pracy, brakuje w niej jednak konkretnych zachęt do tworzenia dodatkowych miejsc pracy – co jest bardzo istotne biorąc pod uwagę znaczną liczbę osób napływających do Polski. Przez pracę możliwe jest przywrócenie godności tym osobom. Dzięki powszechnej dostępności miejsc pracy, uchodźcy nie byliby uzależnieni wyłącznie od wsparcia o charakterze socjalnym, a wysoki poziom zatrudnienia wśród nich wspierałby budżet państwa i finanse publiczne dodatkowymi wpływami ze składek i podatków, co miałoby istotne znaczenie zważywszy na potencjalny koszt działań pomocowych.

„W obecnej sytuacji zasadne byłoby rozszerzenie zachęt do zatrudniania m.in. w sektorze usług opiekuńczych – zarówno opieki nad dziećmi, jak i niesamodzielnymi osobami starszymi oraz z niepełnosprawnościami. Zachęty te mogłyby mieć formę preferencji podatkowej, jak również rozszerzenia zakresu możliwości zatrudniania tych osób w oparciu o umowy uaktywniające, w ramach których budżet państwa finansuje składki zatrudnionego do poziomu 50% płacy minimalnej – podobnie jak w stosunku do pracowników polskich – redukując pozapłacowe koszty pracy. Co oczywiste, wszystkie preferencyjne rozwiązania powinny być identyczne w stosunku do polskich i ukraińskich pracowników, aby nie przyczyniały się one do powstawania podziałów. Jednocześnie projektowane przepisy w zakresie otwarcia rynku pracy zawierają budzący wątpliwości zapis, na mocy którego na drodze rozporządzenia możliwe byłoby nałożenie na firmy limitu pracowników z Ukrainy, których mogłyby zatrudniać. Przepis ten jest nieczytelny i potencjalnie może blokować zatrudnianie uchodźców. Intencją autorów projektu jest bez wątpienia zabezpieczenie krajowego rynku pracy, ale ten cel można skutecznie realizować w bardziej optymalny sposób – poprzez zapewnienie równych warunków płacowych pracowników ukraińskich i polskich wykonujących taką samą pracę, zwłaszcza poprzez egzekwowanie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu. Około połowa uchodźców napływających do Polski to dzieci. Zapewnienie im odpowiedniej opieki instytucjonalnej ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia umożliwienia aktywności społecznej i zawodowej ich rodzicom, głównie matkom. Projektowane przepisy specustawy ułatwiają tworzenie specjalnych żłobków i klubów dziecięcych. Zakładane ułatwienia sprowadzają się jednak do złagodzenia wymogów lokalowych oraz liczby dzieci przypadających na jednego opiekuna. Brakuje natomiast złagodzenia wymagań stawianych samym opiekunom, które obecnie są wysokie. W konsekwencji tworzony system opieki może okazać się niewydolny z powodu niedoboru opiekunów spełniających ustawowe wymogi”

– podkreśla

Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP)

.

Projektowana ustawa zawiera również przepisy podatkowe, umożliwiające zaliczanie firmom niektórych wydatków związanych z pomocą uchodźcom do kosztów uzyskania przechodów.

Ich kształt świadczy jednak o ograniczonym zaufaniu do przedsiębiorców ze strony państwa, bowiem preferencje podatkowe ograniczają się wyłącznie do wsparcia przekazywanego organizacjom pożytku publicznego, samorządom, podmiotom leczniczym i Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

Nie ma natomiast możliwości zaliczenia jako koszt wsparcia udzielanego bezpośrednio przez firmę, np. w postaci zapewnienia noclegu lub sfinansowania opieki nad dziećmi. Zasadne byłoby rozszerzenie katalogu wydatków możliwych do rozliczenia w kosztach również o te elementy.

Jako niezasadne należy ocenić natomiast zakładane w projekcie zwolnienie ze stosowania prawa zamówień publicznych w przypadku realizacji przez organy administracji publicznych działań związanych z pomocą uchodźcom oraz likwidację konkursów dla organizacji pożytku publicznego na realizację działań pomocowych.

W przypadku utrzymania takiego zwolnienia, konieczne byłoby objęcie udzielanych zamówień transparentnymi procedurami kontroli zakupów dokonywanych przez publiczne jednostki.

Wątpliwości budzą projektowane przepisy ograniczające odpowiedzialność karną urzędników

za działania podejmowane w okresie trwania działań wojennych lub okupacji nie tylko na terenie Polski, ale również państw NATO i krajów sąsiadujących. Zakładane zmniejszenie odpowiedzialności z tytułu przestępstwa urzędniczego jest zbyt daleko idące – zapisy ustawy są na tyle ogólne, że mogą być zastosowane nie tylko w szczególnych przypadkach mających związek z pomocą uchodźcom.

Stanowi to niepokojące utrwalenie precedensu ustanowionego wcześniej w ramach specustawy COVID-19.

Dla zapewnienia transparentności działań prowadzonych przez administrację publiczną, niezbędne jest doprecyzowanie projektowanych przepisów, tak aby zwolnienie z odpowiedzialności karnej miało miejsce w ściśle określonych przypadkach i nie pozostawiało przestrzeni na zbyt szeroką jego interpretację.

Bezpłatna pomoc FPP dla obywateli Ukrainy i Białorusi pod adresem: telefon/viber: +48734477773, +48518218305, email:

pomoc@federacjaprzedsiebiorcow.pl.

Postulaty Federacji Przedsiębiorców Polskich uwzględnione w projekcie ustawy oraz w ramach realizowanych działań:

• Pozwolenie na wjazd do Polski bez formalności rodzin obywateli Ukrainy legalnie przebywających w Polsce

• Możliwość wjazdu w pierwszej kolejności dzieci oraz osób starszych na podstawie udokumentowanej tożsamości, bez wymagań niezbędnych w tej chwili – czyli podstawy ubezpieczenia, posiadanych środków  finansowych, wizy bądź paszportu biometrycznego

• Zapewnienie darmowych szczepień przeciwko COVID-19, opieki zdrowotnej i pomocy psychologicznej

• Zapewnienie darmowej nauki języka polskiego

• Przygotowanie miejsc pracy i ułatwienie dostępu do rynku pracy, zwłaszcza w zakresie wymaganych formalności

• Szybkie procedury nostryfikacji dyplomów – a tym samym łatwiejszy dostęp do pracy i wykonywania wyuczonych zawodów

• Stworzenie platformy dla pracodawców zgłaszających potrzeby kadrowe dla obywateli Ukrainy w języku polskim i ukraińskim

• Integracja z rodzinami zamiast obozów dla uchodźców

• Maksymalny dostęp do darmowej edukacji dla dzieci i młodzieży

• Wysyłanie transportów humanitarnych na Ukrainę z ciepła odzieżą, lekami, kocami, opatrunkami, żywnością z długim terminem przydatności, artykułów dla dzieci i niemowląt