Stanowisko Rady Przedsiębiorczości wobec projektu ustawy o ochronie sygnalistów

Przedsiębiorcy mają szereg zasadniczych zastrzeżeń odnośnie do przyjętego przez rząd projektu ustawy. Wyrażamy pozytywne podejście do instytucji sygnalizowania przestępstw, które w naszej ocenie może się stać istotnym instrumentem wspierającym zapobieganie nadużyciom. Przysłuży się on zarówno poszczególnym przedsiębiorstwom jako mechanizm wczesnego ostrzegania umożliwiający ochronę reputacji firmy, jak i szerzej gospodarce, gwarantując równe zasady wszystkim jej uczestnikom.
Dostrzegamy również problemy, jakie w Polsce mogą się wiązać się z tzw. sygnalizowaniem nieprawidłowości, a które mają swoje źródła zarówno w społecznym odbiorze, jak i w złożoności przyszłej regulacji prawnej. Mamy świadomość, że społeczna akceptacja tej formy prewencji może nie być jednoznaczna oraz wiązać się z różnymi dylematami etycznymi, obyczajowymi i kulturowymi.

Tym bardziej prace nad projektem ustawy powinny uwzględniać stanowisko podmiotów odpowiedzialnych za realizację przyszłych obowiązków. Projekt ustawy pomimo wprowadzenia zasadniczych zmian w okresie ostatnich tygodni, nie był konsultowany z partnerami społecznymi. Konsultacje ze stroną społeczną zostały przeprowadzone w 2021 r. i pomimo procedowania kolejno różnych wersji projektu, od tamtej pory kwestia ta nie była konsultowana. Trudno jest uznać, iż działania przeprowadzone w 2021 r. wypełniają wymóg zasięgnięcia opinii partnerów społecznych i przekazania w tym zakresie informacji.

To przedsiębiorcy są głównymi adresatami nowych rozwiązań, zarówno duże podmioty, jak i te mniejsze, zatrudniające co najmniej 50 osób. Będąca przedmiotem nowej ustawy procedura zgłoszeń wymaga przyjęcia przez pracodawców odpowiednich procedur na poziomie zakładowym oraz zapewnienia efektywnych i transparentnych zasad jej stosowania. Projekt wykracza poza minimalne standardy wynikające z przepisów dyrektywy, a jednocześnie nie oszacowano oddzielnie potencjalnych kosztów dla przedsiębiorców czy poszczególnych organów, w tym sądów powszechnych, związanych z ustanowieniem odpowiednich mechanizmów.

Skuteczność nowej instytucji zgłaszania naruszeń prawa w dużym stopniu będzie zależała od jej społecznego odbioru, w tym pracodawców i pracowników oraz stopnia jej złożoności.

Szczegółowe uwagi znajdują się w załączonym piśmie.