FPP i CALPE: Reguła wydatkowa – tylko we współpracy z ekspertami

Dobrze, że uwzględniono automatyczną klauzulę powrotu do reguły wydatkowej

Federacja Przedsiębiorców Polskich (FPP) oraz Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE) pozytywnie ocenia fakt, iż Ministerstwo Finansów realizuje pre-konsultacje projektu nowelizacji ustawy budżetowej z udziałem grona ekonomistów rynkowych oraz partnerów społecznych. Istotnym elementem propozycji MF jest uwzględnienie automatycznej klauzuli stopniowego powrotu do stosowania reguły wydatkowej. Zakłada ona, że w dalszym ciągu – pomimo uruchomienia klauzuli wyjścia – obliczana byłaby kwota wydatków stabilizującej reguły wydatkowej w oparciu o dotychczasowe zasady. W kolejnych latach różnica pomiędzy kwotą wejściową wydatków z roku wystąpienia kryzysu a kwotą limitu wydatków obliczaną na dotychczasowych zasadach musiałaby być proporcjonalnie redukowana, w zależności od długości okresu obowiązywania klauzuli wyjścia.

Powyższe oznacza, że w kolejnych latach po wystąpieniu sytuacji kryzysowej, finanse publiczne byłyby w dalszym ciągu związane pewną formą reguły wydatkowej – wymuszającej powrót na wcześniejszą ścieżkę zagregowanych wydatków publicznych. W związku z tym, w okresie przejściowym mielibyśmy do czynienia nie tyle z zawieszeniem reguły wydatkowej, co z jej – stopniowo redukowanym – złagodzeniem.

„Propozycja Ministerstwa Finansów jest ciekawym i wartym rozważenia pomysłem na ochronienie dalszego istnienia reguły wydatkowej – pomimo zaistnienia obecnych szczególnych okoliczności. Dotychczasowe przepisy nie precyzowały sposobu, w jaki funkcjonowanie reguły miałoby zostać przywrócone po uruchomieniu klauzuli wyjścia. Przy kryzysie takim, jak obecny, trudno byłoby oczekiwać powrotu wydatków do poziomu określanego przez regułę w ciągu jednego roku. Największym ryzykiem byłoby zawieszenie reguły wydatkowej bez jasnego określenia ścieżki powrotu do normalności po uderzeniu kryzysu.

Przedstawione rozwiązanie oddaliłoby nas od realizacji tego negatywnego scenariusza.

Kolejną kwestią, którą należałoby uwzględnić w projektowanych zmianach przepisów regulujących funkcjonowanie reguły wydatkowej, jest zakres objętych nią podmiotów. W ostatnich latach coraz częściej rosły wydatki tych jednostek i funduszy celowych, które były wyjęte spod limitu wydatków określanych przez regułę – co rodziło pytania o jej skuteczność w ich ograniczaniu. W tym kontekście pozytywnym sygnałem jest deklaracja ze strony MF, że podjęte zostaną prace nad uszczelnieniem stabilizującej reguły wydatkowej”

– mówi

Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, wiceprezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

Proponowane przez MF rozwiązanie zakłada rozszerzenie katalogu przesłanek uruchomienia klauzuli wyjścia z reguły wydatkowej o ogłoszenie stanu epidemii. Jednocześnie samo wprowadzenie stanu nadzwyczajnego lub stanu epidemii nie oznaczałoby automatycznego zawieszenia reguły wydatkowej. Konieczne byłoby bowiem równoczesne spełnienie dwóch dodatkowych warunków – tj. tego, by prognozowany deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych przekroczył 3% PKB, a prognozowana dynamika PKB w danym roku była ujemna.

Po łącznym spełnieniu tych podstawowych warunków, określane byłoby, na jak długo pozostawałaby w mocy klauzula wyjścia z reguły wydatkowej. Jeżeli prognozowane średnie tempo wzrostu PKB w dwóch kolejnych latach byłoby wyższe od zera, obowiązywałaby ona przez 2 lata. W przeciwnym razie okres ten ulegałby przedłużeniu do 3 lat lub – jeżeli prognozowane średnie tempo wzrostu PKB w kolejnym roku byłoby niższe o ponad 2 pkt proc. od historycznego średniego 6-letniego tempa wzrostu PKB – maksymalnie do 4 lat.

Prace nad projektowaną ustawą potrwają jeszcze kilka tygodni, a być może miesięcy. Bardzo pożądany byłby udział szerokiego grona partnerów społecznych i ekspertów w dalszych etapach konsultacji projektu.

Sprzyjałoby to wypracowaniu najlepszego kształtu projektowanych przepisów, szeroko akceptowanych przez interesariuszy zewnętrznych – co umacniałoby wiarygodność polskich reguł fiskalnych w oczach inwestorów na rynku rządowych papierów dłużnych.

Uchwalona przez Sejm ustawa budżetowa na 2020 r. zakłada zerowy nominalny deficyt budżetu państwa oraz deficyt w całym sektorze finansów publicznych na poziomie 1,2% PKB. W związku z kryzysem wynikającym z rozprzestrzeniania się koronawirusa wywołującego chorobę COVID-19, założenia te w obecnych warunkach są już nie do utrzymania.