Wywiad z Lechem Antkowiakiem, ekspertem w ramach projektu „Barometr 50+”
Wywiad z Lechem Antkowiakiem, ekspertem ds. rynku pracy w ramach projektu „Barometr aktywności zawodowej pracowników 50+ w obliczu pandemii wywołanej wirusem COVID-19”.
Jak wygląda sytuacja pracowników 50+ na polskim rynku pracy na tle innych krajów, głównie UE? Chodzi między innymi o współczynnik aktywności zawodowej i stopę bezrobocia na przestrzeni ostatnich lat, zwłaszcza przed COVID-19 i po ustaniu pandemii?
Ogólna sytuacja na polskim rynku pracy jest bardzo dobra. Pomimo wielu czynników, które mogłyby negatywnie oddziaływać na rynek pracy tj. pandemia covid-19, wojna na Ukrainie – nasza gospodarka dzielnie to „znosi” i można powiedzieć, że jesteśmy liderem zatrudnienia, czyli mamy jeden z najniższych wskaźników stopy bezrobocia. Osoby w wieku 50+ mają nieco trudniej (tak samo, jak w innych krajach), im człowiek jest starszy, tym musi więcej wysiłku włożyć w utrzymanie się na rynku pracy. Nasze działania krajowe i programy na rzecz osób 50+ „raczkują”. Uczymy się, jak zarządzać polityką zatrudnienia. Jeszcze do niedawna w Polsce stopa bezrobocia była bardzo wysoka (21%). Wtedy przygotowaliśmy prawo, które musiało zmienić tę sytuację. Również programy pomocowe z UE przyczyniły się do tego, że sytuacja odwróciła się – obecnie mamy niedobór pracowników na rynku. Oczywiście jedną z przyczyn jest również demografia, ale też obniżenie wieku emerytalnego, itp.
W ramach naszego projektu badania pokazały wiele ciekawych zjawisk. Wśród osób 50+ tylko 1/3 to osoby aktywne na rynku pracy.
Przyczynami są m.in. stan zdrowia, ale również niedostosowanie kwalifikacji i umiejętności do rozwijającego się rynku pracy. Wymaga to wielu działań, które umożliwiłyby zatrzymanie osób 50+ jak najdłużej w trybie zatrudnienia. Doświadczenia czerpiemy również z Unii Europejskiej.
2. Jaki jest aktualny stan zatrudnienia i bezrobocia pracowników 50+?
Z roku na rok sytuacja się poprawia: więcej jest miejsc pracy, instytucje coraz bardziej wspierają tę grupę, chociaż nie jest to jeszcze średni wskaźnik europejski. Chcielibyśmy też dążyć do tego, aby zatrzymywać na rynku osoby, które już formalnie osiągnęły wiek
emerytalny. Nie chcielibyśmy wracać do podwyższania wieku emerytalnego, ale stworzyć programy, zachęcające do pozostania jak najdłużej aktywnym pracownikiem, np. programy doszkalające.
3. W jaki sposób można utrzymywać aktywność osób 50+ na rynku pracy?
Publiczne służby zatrudnienia mają już programy wspierające tę grupę, ale warto zwrócić uwagę jeszcze na inne aspekty. Z badań (również w ramach naszego projektu) wynika, że osoby 50+ niechętnie podejmują naukę, dokształcanie, przekwalifikowanie – a jest to niezbędne w świetle automatyzacji, komputeryzacji i rozwoju rynku pracy. Musimy więc uświadamiać od samego początku
pracowników o potrzebie kształcenia przez całe życie. Musimy też dbać o kondycję i stan zdrowia pracowników od samego początku. Uświadamiać i uczyć nawyku zdrowego życia, ale też wspomagać pracodawców w zatrzymywaniu starszych pracowników i uczyć ich polityki zarządzania wiekiem swoich pracowników. Trzeba też w polityce państwa utrzymywać dialog z pracodawcami i znać ich potrzeby, aby móc stworzyć dobre programy wspierające rynek pracy i politykę zatrudnienia. Należy pamiętać, że grupa 50+ jest nam bardzo potrzebna, biorąc pod uwagę, że brakuje nam coraz bardziej rąk do pracy.
4. Czy według Pana, sytuacja osób 50+ na rynku pracy jest raczej dobra, czy zła?
Myślę, że z roku na rok jest coraz lepsza. Warunki pracy tych osób się poprawiają, tworzonych jest szereg programów wspierających tę grupę, więc dążymy do tego, aby sytuacja była coraz lepsza.
5. Jakie wskazałby Pan rekomendacje z obszaru rynku pracy, żeby utrzymać jak najdłużej osoby 50+ w aktywności zawodowej?
Chciałbym wskazać na dwie grupy rekomendacji. Przede wszystkim publiczne służby zatrudnienia wspólnie z pracodawcami muszą nauczyć się pracować z osobami 50+. Miejsca pracy muszą być odpowiednio dostosowane do osób starszych, cykl pracy musi uwzględniać konieczność odpoczynku, odpowiednie warunki, uwzględniające stan zdrowia czy słabszą kondycję.
Druga grupa rekomendacji dotyczy inwestowania w podnoszenie, uzupełnianie kwalifikacji pracownika. Tworzenie programów pomocowych tj. Krajowy Fundusz Szkoleniowy. Osoby 50 + to nasz potencjał. Badania pokazują, że ta grupa to pracownicy bardziej lojalni, bardziej uczciwi, bardziej pracowici, bardziej dyspozycyjni i przywiązani do miejsca pracy. Ważne jest też, aby publiczne służby zatrudnienia stworzyły programy, które mogłyby wspierać i pozostawiać w aktywności zawodowej osoby, które już osiągnęły wiek emerytalny. Pamiętajmy, że każdy z nas będzie kiedyś w wieku starszym.
6. Czy podczas przygotowywania ekspertyzy w ramach projektu zauważył Pan różnice w sytuacji osób 50+ w różnych grupach zawodowych czy w grupach z różnym poziomem wykształcenia?
Tak, zdecydowanie łatwiej jest wspierać osoby z wyższym wykształceniem, osoby te mają też większą świadomość potrzeby kształcenia przez całe życie, ale często też zajmują stanowiska, wymagające mniejszego wysiłku fizycznego, więc łatwiej jest im je utrzymać. Najtrudniej jest pracownikom fizycznym. W miarę upływu lat, coraz trudniej im wykonywać swoją pracę. Zadaniem publicznych służb zatrudnienia jest tu stworzenie odpowiednich programów, wspomagających przekwalifikowanie tych osób lub wprowadzenie mentoringu w zakładach pracy. Wtedy osoby starsze mogłyby dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem, a jednocześnie wykonywać lżejszą pracę. Wspólne działania – partnerstwo publicznych służb zatrudnienia i pracodawców jest konieczne, aby wesprzeć i wykorzystać potencjał pracowników 50+
BENEFICJENT: Federacja Przedsiębiorców Polskich
al. Aleje Ujazdowskie 51, 00-536 Warszawa, NIP: 5223063721, REGON: 364506884
Projekt pt. „Barometr aktywności zawodowej pracowników 50+ w obliczu pandemii wywołanej wirusem COVID-19.”,
POWER, Oś priorytetowa II. Działanie: 2.20 Wysokiej jakości dialog społeczny w zakresie dostosowania systemów edukacji i szkolenia do potrzeb rynku pracy
Umowa o dofinansowanie nr: POWR.02.20.00-00-0040/23-00